Astronomia może być bardzo ciekawym hobby. Obserwowanie gwiazd to dobry sposób na odstresowanie się, a także poszerzenie swojej wiedzy. Do tego niezbędny jest teleskop. Masz już odpowiedni sprzęt, ale nie wiesz, jak go użyć? Specjalnie dla osób, takich jak Ty zebraliśmy kilka wskazówek na ten temat.
Dobór miejsca obserwacji
Nie wszystkie miejsca nadają się do obserwowania gwiazd, mowa tu w szczególności o zamkniętych pomieszczeniach, w których temperatura znacząco różni się od tej panującej na zewnątrz. Choć bardzo często bohaterowie filmów obserwują nocne niebo na poddaszu, lepiej zrezygnować z tego pomysłu, bo prawdopodobnie zobaczymy tylko nieostre, jasne punkty, a nie gwiazdy. Należy też unikać miejsc o podwyższonej wilgotności powietrza. To oznacza, że skwerek tuż przy rzece czy jeziorze także nie nadaje się do obserwacji nieba. Powinniśmy znaleźć teren oddalony od latarni miejskich, bez dużych nierówności i z dala od infrastruktury przemysłowej oraz transportowej, a więc często uczęszczanych dróg.
Zapoznanie się z instrukcją
Kiedy kupimy swój wymarzony teleskop powinniśmy od razu zapoznać się z dołączoną do niego instrukcją. Dzięki temu dowiemy się, jak zbudowany jest sprzęt i w jaki sposób działa. Już podczas pierwszej obserwacji nocnego nieba niezbędna jest wiedza na temat tego, jak odblokować i zablokować montaż, jak ustawić szukacz, gdzie znajdują się poszczególne dekle i kiedy trzeba je zdjąć oraz gdzie znajduje się wyciąg okularowy. Nieumiejętna obsługa teleskopu nierzadko przyczynia się do jego zniszczenia. Ponieważ zakup tego typu urządzenia często wiąże się ze stosunkowo dużym wydatkiem, lepiej jest zachować wszystkie środki ostrożności.
Sprawdzenie informacji na temat obserwowanego obiektu
Obserwacja gwiazd, planet i innych obiektów sprawia dużo radości, a może okazać się jeszcze przyjemniejsza, jeśli wcześniej poznamy podstawowe informacje na ich temat. Warto więc sprawdzić jasność powierzchniową, jasność absolutną, dokładne położenie i rozmiary kątowe obiektu, który planujemy obejrzeć przez teleskop. Na tej podstawie możemy też upewnić się, że posiadany przez nas sprzęt umożliwi obserwację. Warto podkreślić, że komet i gwiazd szuka się w inny sposób niż ciemnych galaktyk lub mgławic planetarnych. W razie wątpliwości warto poprosić o poradę bardziej doświadczoną osobę. Jeżeli chcemy przyjrzeć się Słońcu, nie możemy zapomnieć o zastosowaniu odpowiednich filtrów. Bez nich narażamy się na uszkodzenie wzroku, które może być nieodwracalne.
Unikanie czynników utrudniających obserwację
Jest kilka czynników, które utrudniają lub wręcz uniemożliwiają oglądanie nieba nocą. Jednym z nich jest zanieczyszczenie światłem wybranego miejsca obserwacji, czyli light pollution. Musimy przebywać z dala od latarni ulicznych, skupisk domów oraz innych źródeł mocnego światła, inaczej nie uda nam się dostrzec żadnej gwiazdy. Poza tym w oświetlonym otoczeniu nasze oczy mają problem z dostosowaniem się do ciemności. Pełna adaptacja wzroku do braku światła zajmuje ok. 30 minut, a wystarczy tylko kilka sekund, żeby ją stracić.
Niewskazane jest ponadto obserwowanie gwiazd i planet w niektórych fazach księżyca, a zwłaszcza podczas pełni. Duży wpływ na jakość obserwacji mają warunki atmosferyczne, m.in. duży stopień zachmurzenia. Jednak nawet przy bezchmurnym niebie będziemy mieć problem z dostrzeżeniem wybranych obiektów, jeżeli przejrzystość powietrza będzie słaba. Wpływa na nią ma stopień zanieczyszczenia (w tym smog) oraz ilość pary wodnej. Bardzo dobrym momentem na prowadzenie obserwacji jest mroźna noc, której towarzyszy wyż atmosferyczny.
Dobór właściwego powiększenia
Jeśli przed użyciem teleskopu wybierzemy najbardziej interesujące nas obiekty, z łatwością dopasujemy właściwe powiększenie i szybko je wypatrzymy. Żeby zauważyć gromady otwarte, gwiazdy zmienne i słabe, ale rozległe obiekty DS, czyli Deep Sky, potrzebujemy powiększenia 30x – 60x. Jednak czasami musi być ono nieco większe:
- jasne mgławice planetarne – powiększenie od 120x do 180x;
- gromady kuliste – powiększenie od 120x do 240x;
- planety – powiększenie od 120x do 360x;
- księżyc – powiększenie od 40x do 360x (w zależności, co chcemy dostrzec).
Metody wyostrzania widzianego obrazu
Osoby prowadzące regularne obserwacje nocnego nieba mają kilka sposobów na to, aby uniknąć zbyt szybkiego zmęczenia oczu i widzieć dostatecznie ostry obraz. Warto ustawić teleskop w taki sposób, żeby obserwowany przez nas obiekt nie znajdował się w centrum pola widzenia. Jeśli będzie on nieco z boku, wzrasta szansa, że uda nam się go wyraźnie dostrzec. Warto pamiętać, że nie należy wpatrywać się w wybraną gwiazdę na siłę przez długi czas. Trzeba też podkreślić, że nasze oczy przeważnie nie widzą w ten sam sposób. Jedno zwykle jest nieco sprawniejsze i to właśnie nim powinniśmy obserwować niebo. Jednak co kilkadziesiąt minut należy robić sobie krótkie przerwy i przykładać do teleskopu drugie oko, dopasowując przy tym stopień ostrości obrazu.